امام علی (ع) می‌فرمایند: کسیکه در برخورد با مردم از درِ الفت و محبت وارد شود ، مردم دوستدار وی خواهند شد.
( غررالحکم، ص622)
مقدمه
برقراری ارتباط با دیگران برای بشر که موجودی اجتماعی است یک امر طبیعی و مهم به شمار می‌آید. از آنجایی که ما انسانها به شکل گروهی زندگی می‌کنیم، چه بخواهیم و چه نخواهیم دائماً در حال برقراری ارتباط با دیگران هستیم. همه اعمال ما نوعی ارتباط به حساب می‌آیند. تکان دادن سر، روی برگرداندن، اشارات چشمی یا بدنی و… هر یک می‌توانند پیامی را به دنبال داشته و در برگیرنده انواع ارتباط و تعامل با دیگران باشند. حتی سکوت نیز در برخی مواقع می‌تواند نشانه‌های ارتباطی مختلفی را در برداشته باشد. همانطور که می‌دانیم ارتباطات زمانی کارآمد خواهند بود که به شیوه مثبت و سازنده برقرار شوند و در غیر این صورت دردسر آفرین خواهند شد. برخی افراد از برقراری ارتباط موثر ناتوان هستند چرا که عناصر ارتباط و عوامل موثر بر آن و موانع بر سر راه ارتباط صحیح را نمی‌شناسند. در این بروشور به اصول و چگونگی یادگیری مهارت ارتباط موثر با دیگران می‌پردازیم.
ضرورت مهارت ارتباط موثر
برای کلیه فعالیت‌های اجتماعی از جمله دوست‌یابی، ازدواج، تحصیل، اشتغال، بر طرف کردن نیازهای روزانه و … نیازمند برقراری ارتباط موثر با دیگران هستیم و اگر این مهارت را به خوبی نیاموخته باشیم، در اغلب فعالیت‌های اجتماعی، آنگونه که می‌خواهیم پیش نرفته و رضایت ما تأمین نخواهد شد. به عنوان مثال اگر شما نتوانید با همسر، فرزند، والدین یا رئیس‌تان به طور موثر ارتباط برقرار کنید. تعامل صحیحی بین شما شکل نمی‌گیرد و نمی‌توانید صحبت یا ایده‌های یکدیگر را درک کنید.
عدم توانایی برقراری ارتباط موثر باعث شکل‌گیری تعارضات بین فردی و در نهایت انزوا و تنهایی افراد خواهد شد. اما خوشبختانه یکی از اصول مهارت‌های زندگی از جمله ” ارتباط موثر” آن است که قابل یادگیری بوده و همه می‌توانند با فراگیری و تمرین آن عملکرد موثرتری در تعامل با دیگران داشته باشند.
ارتباط چیست؟ و اجزای آن کدامند؟
برقراری ارتباط، عبارت است از “ارسال پیام” از یک شخص به شخصی دیگر از طریق یک کانال ارتباطی کلامی یا غیرکلامی، به طوری که آنچه منظور فرستنده است گیرنده همان را دریافت و درک می‌کند.
فرستنده: پیام را ایجاد و آن را منتقل می‌کند.
گیرنده: فرد یا گروهی است که پیام را دریافت و به آن پاسخ می‌گوید.
پیام: شامل اطلاعات فرستنده+ تفسیر گیرنده از آن است.
کانال ارتباطی: شیوه‌ای است که فرستنده از آن طریق پیام خود را به گیرنده منتقل می‌کند که ممکن است به صورت کلامی یا غیرکلامی(با استفاده از زبان بدن مثل اشارات و یا نوشتاری) باشد. بازخورد: اطلاعاتی است که فرستنده پیام از گیرنده پیام، به روشهای مختلف دریافت می‌کند.
ارتباط ضعیف می‌تواند از هر گونه نارسایی در الگوی ارتباط حاصل شود:
* فرستنده نتواند یک پیام روشن ارسال کند.
* گیرنده به دقت گوش ندهد و نتواند پیام را به درستی دریافت کند.
* گیرنده نتواند توسط یک بازخورد صحیح، پیام را برای فرستنده
روشن نماید. فرستنده نتواند بازخورد را تصدیق کند و یا به آن پاسخ گوید.
انــواع ارتبـاط
* ارتباط کلامی
* ارتباط غیرکلامی
ارتباط کلامی
در این نوع ارتباط برای انتقال پیام از کلمات استفاده می شود. انتقال پیام می تواند به صورت گفتاری یا نوشتاری باشد ارتباط کلامی بیشتر برای بیان ایده ها ، حقایق و نظرات به کار می رود.
ارتباط غیر کلامی
ارتباط غیر کلامی شامل اشاره ها، تماس چشمی، لحن صدا و حرکات بدن می باشد. گاهی نوع پوشش و سکوت اختیار کردن نیز جزو ارتباط غیر کلامی به شمار می رود.
دیگران را همان گونه که هستند بپذیریم و سعی نکنیم آنها را در قالب انتظار و خواسته خود شکل دهیم.اگر قصد محبوبیت دارید بهتر است افراد را با تمام بدی ها و خوبیهایشان بپذیرید ، پذیرش بی قید و شرط را فراموش نکنید
روند برقراری ارتباط موثر:
اولین گام در برقراری ارتباط بهینه آن است که شما موانع موجود در هر یک از مراحل فوق و اجزای تشکیل دهنده ارتباط را به خوبی شناسایی و برطرف کنید. به عنوان مثال اگر پیام شما طولانی، سازمان نایافته و همراه با خطاهای متعدد باشد، نباید انتظار داشته باشید که پیام‌تان به خوبی درک یا تفسیر شود و یا استفاده نابجا از کلمات و یا زبان بدن، در نظر نگرفتن شرایط گیرندگان پیام و موقعیتی که پیام در آن منتقل می‌گردد، می‌تواند مفهوم پیام را مختل ساخته و مانع برقراری ارتباط موثر شود.
موانع برقراری ارتباط:
برخی از موانع ارتباط موثر عبارتند از:
1. گوش ندادن.
2. مسخره کردن.
3. فریاد زدن یا با صدای بلند سخن گفتن.
4. انتقاد یا تحقیر کردن افراد.
5. خشمگین شدن.
6. احساس خود را صادقانه بیان نکردن.
7. پیام‌های منفی غیرکلامی (مثل بی‌اعتنایی، عدم توجه و حالت تدافعی)
8. اخم کردن یا روی درهم کشیدن.
9. حرف دیگری را قطع کردن.
10. دروغ گفتن.
11. تهدید کردن.
12. متهم کردن یا مقصر شناختن.
13. ارزیابی‌های شتابزده و نتیجه‌گیری‌های عجولانه.
14. پیش داوری و نگرش سوگیرانه.
15. تعصبات و تفکرات قالبی و خشک.
راهکارهای برقراری ارتباط موثر
1) شنونده خوبی، برای آنچه طرف تعامل شما می‌گوید باشید. اغلب ما آن چنان درگیر افکار و احساسات خود هستیم که واقعاً به آنچه دیگران می‌گویند گوش نمی‌دهیم.
2) به فرستنده فهماندن که به او گوش می‌دهید (از طریق زبان بدن یا اصوات دلگرم کننده مثل”آها”)
3) تکرار و انعکاس آنچه که سخنگو می‌گوید.
4) انتخاب زمان مناسب برای صحبت.
5) برقراری ارتباط غیر کلامی مانند: تکان دادن سر، تماس چشمی خوب و حالات چهره‌ای خوشایند.
6) سعی در پی بردن به احساس دیگران.
7) ارائه راه حل‌های احتمالی
8) ادا کردن آنچه که گفته شد تا مطمئن شوید منظور را به درستی فهمیده‌اید.
9) ارائه فیدبک یا بازخورد دلگرم کننده همراه با تحسین.
10) مثبت نگر باشید، حتی اگر با چهره انتقادی یا خشک از طرف مقابل‌تان روبرو شدید به موقعیت و برقراری ارتباط با دیدی، مثبت بنگرید.
11) راحت و آرام باشید، چون داشتن احساساتی مثال اضطراب و ناراحتی این برداشت را به طرف مقابل‌تان القا خواهد کرد که شما از اعتماد به نفس یا دانش کافی برخوردار نیستید.
12) خودتان باشید، و از گرفتن نقش‌ها یا ژست‌هایی مصنوعی که گمان می‌کنید جلوه‌ی بهتری از شما ارائه می‌دهد، اجتناب کنید.
13) همیشه و در هر موقعیتی سر وقت و به موقع سرقرارتان حاضر شوید، حتی در برخورد اول سعی کنید چند دقیقه هم زودتر برسید.
14) رفتاری همراه با فروتنی و ادب داشته باشید و از کوچک شمردن، بی‌اهمیت دانستن و تمسخر بحث با طرف مقابل‌تان اجتناب نمایید.
منبع: ناشناس