وقتی بچه بودم دلم می خواست دنیا را عوض کنم.
بزرگتر که شدم گفتم : دنیا بزرگ است ، کشورم را تغییر می دهم .
در نوجوانی گفتم: کشور خیلی بزرگ است ، بهتر است شهرم را دگر گون کنم.
جوان که شدم گفتم : شهر خیلی بزرگ است، محله خود را تغییر می دهم .
به میانسالی که رسیدم گفتم : از خانواده ام شروع می کنم.
در این لحظه آخر عمر می بینم که باید از خودم شروع می کردم ، اگر تغییر را از خودم آغاز کرده بودم ، خانوادهام ، محلهام ، شهرم ، کشورم ، و جهان را به اندازه توانم تغییر می دادم!
خودشناسی از جمله مهمترین مهارت های زندگی است که سایر مهارت ها بدون آن معنا ندارند، حضرت علی (ع) می فرماید: من عرفه نفسه، فقد عرفه ربه ، این در حالی است که در دهه های اخیر روان شناسان دربررسی اختلال های رفتاری و انحراف های اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که بسیاری از اختلال ها و آسیب ها در ناتوانی برخی افراد در تحلیل های خود موفقیت خود ریشه دارند.
مهارت خود آگاهی ، توانایی شناخت وآگاهی از خصوصیات ،نقاط صعف و قوت ، خواسته ها ،ترس ها وانزجارهاست . برای اکثر ما توصیف ویژگی های اخلاقی ورفتاری خود برای دیگران کار سخت و دشواری است . به عنوان مثال ممکن است پاسخ به این سوال که چه کسی هستیم ، سخت و دشوار باشد. اکثر ما فقط در مورد ویژگی های کلی و عمومی خود از جمله سن ،جنسیت ، وضعیت شغلی و … خود صحبت می کنیم و از ویژگی های شخصیتی ورفتاری خود اطلاعات کافی و مناسبی نداریم . به عنوان مثال نمی دانیم که چه کارهایی را خوب می توانیم انجام دهیم ؟ چه ویژگیهای اخلاقی منفی داریم ؟ چه اهدافی برای زندگی خود داریم ؟ چه آرزوهایی داریم ؟ علایق و اولویت های زندگی ما چیست ؟ چه چیزهایی ما را ناراحت یا خوشحال می کند ؟ رشد خود آگاهی به فرد کمک می کند تا دریابد تحت فشار روانی قرار دارد یا نه و این معمولاً پیش شرط و شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی موثر و همدلانه است .
انواع آگاهی از خود
1- خود فیزیکی : به تصوری که هرکس از ظاهر فیزیکی خود دارد گفته می شود . آیا از ویژگی های ظاهری خود راضی هستیم ؟ یا احساس خوبی نداریم.
2- خود جنسیتی : تصور یا برداشتی است که هر کس از هویت و تمایلات جنسی خود دارد. به عبارت دیگر آیا شخص از زن یا مرد بودن خود احساس رضایت دارد؟
3- خود اجتماعی : به تصوری که فرد از جایگاه اجتماعی خود دارد گفته می شود. دیگران ما را چگونه می بینند؟ چگونه در گروهها ظاهر می شویم؟ در اجتماع چه نقش هایی باید داشته باشیم ؟ پایگاه اجتماعی ما چگونه است؟ دیگران با ما چگونه هستند و ما بادیگران چگونه ایم؟
4- خود معنوی: تصور شخص از اعتقاداتش است که معمولاً به زندگی و باورهای مذهبی او معنا می بخشد. برای مثال آیا مذهبی هستیم ؟ به زندگی پس از مرگ باور داریم؟
5- خود تاریک : جنبه خاصی از خود است که در برگیرنده اسرار ماست. چون دوست نداریم فاش شود، معمولاً انرژی زیادی برای مخفی نگهداشتن آن مصرف می کنیم .
6- خود آرمانی : آن بخشی از ماست که می خواهیم به آن برسیم . دائم در این فکر هستیم که چگونه به نظر می آئیم؟ بانگاه به زندگی دیگران ، خودمان را با آنها مقایسه می کنیم ، سپس در ذهن خویش تصویری از خود می سازیم که دوست داریم آن باشیم ، به آن خود آرمانی می گویند.
7- خود واقعی: درونی ترین بخش وجود ماست که آن را به خوبی می شناسیم ولی افراد محدودی ازآن آگاه هستند. ممکن است آن را ازدیگران پنهان کنیم، چون نگرانیم از این که اگر دیگران خود واقعی ما را بشناسند، ممکن است علاقهشان را به ما از دست بدهند.
ویژگی های افراد خودآگاه :
– برای خود ارزش قائل هستند.
– از روحیه انتقاد پذیری برخوردارند
– نسبت به ارزش ها و اعتقاداتشان آگاهی کامل دارند و از آن دفاع می کنند.
– احساس خشنودی و رضایت خاطر زیادی دارند.
– در مقابل فشار و ضربه های روانی و اجتماعی مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند
– به دنبال سرزنش یا تحقیر دیگران نیستند، بلکه بادیگران با احترام برخورد می کنند.
– اغلب از روحیه مثبت اندیشی برخوردارند.
– روحیه همکاری و مشارکت بالایی دارند.
– از مشورت با دیگران و افراد صاحب نظر استقبال می کنند.
خلقت انسان دارای حقیقی است که او برای رسیدن به آن آفریده شده است و در او صفات و خصوصیاتی نهفته است که مجموعه این صفت ها، شخصیت فرد را تشکیل می دهد. شخصیت هر کس دارای ویژگی هایی است که او را از دیگران متمایز می کند. شخصیت مجموعه باورها و اعتقادات ، احساسات و رفتار هر فرد است که نحوه ارتباط او را با خود ، دیگران ،عالم و هستی و همچنین نحوه برخورد او را بامسائل و مشکلات تعیین می کند. شخصیت دارای دو بعد می باشد:
ظاهری ( بیرونی ) و باطنی ( درونی)
شخصیت ظاهری هر فرد پوششی برای شخصیت باطنی او در مقابل ضربه های روحی و روانی است. انسانی به تکامل می رسد که تمام جنبه های وجود خود را کشف نماید. اغلب مردم براین باورند که ما خودمان را به دقت می شناسیم و می دانیم که چه می خواهیم و چه می کنیم. اگر به راستی این گونه است، پس ریشه این همه بگومگوهای بی مورد چیست؟ ریشه این همه اضطراب ، دلشوره، نگرانی ، خستگی های مزمن جسمی و روانی کجاست؟
امروزه شناخت درک و آگاهی از خود، نیازمند دانش و روش است . چون انسان هزاره سوم بیش از هر دوره دیگری با ارتباطات و فناوری گره خورده است، شناخت وی از خود مستلزم بررسی و ارزیابی صحیح از خود می باشد. خودآگاهی مادر تمامی مهارت های زندگی به شمار می آید. شناخت دقیق و درست از خود، به عبارتی دیگر شناخت نگرش ها ، آراء ، عقاید ، اندیشه ، هیجانات ، توانایی ها ، ناتوانائی ها ، مهارت ها و کاستی های خود است.
هدف های یادگیری:
– مهارت های ذهنی :
– آگاهی از ویژگیهای مثبت خود .
– شناسایی ویژگی های قابل تغییر خود
– شناخت استعداد ها و توانمندی ها
– آشنایی با نظریات دیگران در مورد خود
– مهارت های کنشی
– توانایی تعمق واندیشه در خویشتن
– توانایی تغییر ویژگی های منفی خود
– تقویت ویژگی های مثبت
– مهارت های نگرشی
– علاقه به بررسی وتحلیل خود
– تمایل به تغییر ویژگی های منفی خود
فعالیت های زیر به شما در کسب مهارت خود آگاهی کمک می کنید این فعالیت ها را در برگه ای نوشته و آن را با کمک دوست یا مشاور خود بررسی نمایید
فعالیت : 1-من کی هستم ؟
1-1-خود آگاهی جسمانی
فردی که در مسیر خود آگاهی قدم نهاده باید نسبت به ویژگی های جسمانی خود نیز آگاهی داشته باشد. با انجام تمرین های عملی زیر دراین زمینه اقدام کنید.
الف- تصویر شما در آینه
به خودتان در آینه نگاه کنید ، آنچه می بینید آقا یا خانمی چاق یا لاغریا متوسط، سفید یا سبزه یا گندمگون ، مرتب یا نامنظم و…است این موارد ویژگی های جسمانی شما هستند . ویژگی هایی که حتی وقتی دیگران هم به شما نگاه می کنند، آنها را تشخیص می دهند . شما باید بتوانید به خوبی ویژگی های جسمانی خود را فهرست کنید ، به طوری که اگر این فهرست به فردی داده شود که شما رانمی شناسد ، او بتواند شما را در میان یک جمع تشخیص دهد. من….
ب- ویژگی های جسمانی مطلوب و نامطلوب
ممکن است شما دارای ویژگی های جسمانی باشید که برایتان مطلوب نباشند . برخی از این ویژگی های جسمانی کاملاً قابل تغییر هستند ، برخی غیر قابل تغییر و بعضی دیگر تا حدودی قابل تغییر می باشند . به ویژگی های جسمانی خود فکر کنید و در تمرین زیر تعیین کنید که جزو کدام یک از ویژگی ها هستند.
به طور مثال :
1 – چاقی – قابل تغییر
2 – اندازه چشم های کوچک – غیرقابل تغییر
3 – بینی بزرگ – تا حدوی قابل تغییر
* با توجه به مثال بالا به ویژگی های جسمانی خود فکر کنید و 10 ویژگی جسمانی خود را یادداشت کرده و مشخص کنید کدام قابل تغییر ، کدام غیرقابل تغییر و کدامشان تا حدودی قابل تغییر هستند.
2-1- خود ارزشیابی صحیح
لطفاً به سوال های زیر پاسخ دهید:
– فکر می کنید مهمترین پیشرفت ودستاورد شما چیست ؟
– کدام ویژگی خانواده خود را بیشتر می پسندید؟
– چه چیزی در زندگی شما با ارزش تراست؟
– سه فعالیتی که فکر می کنید در انجام دادن آنها توانایی دارید، کدام هستند؟
– دوست دارید چه چیزی را درخود تقویت کنید ؟
– نکته های مثبت ، منفی یاخنثی هر کدام از ویژگی های زیر را مشخص کنید.
1- اعتماد به نفس 2- حسادت 3- خوش قولی 4- نظم و ترتیب 5- زود رنجی 6- ناامیدی 7- مسئولیت پذیری 8- غرور و تکبر
3-1- نقش اعضای خانواده ودوستان نزدیک درخودآگاهی
لطفاً ضمن پرس و جو از بستگان و نزدیکان به سوال های زیر پاسخ دهید :
– دیگران چه صفتی را بیش از همه در شما می پسندند؟
– دیگران چه صفتی را بیش از همه درشما نمی پسندند؟
– آیا ازبین صفت های مذکور ، موردی هست که شما به آنها آگاهی نداشته اید؟
فعالیت های تکمیلی
– با اجرای این فعالیت ها و تمرین ها چه چیزهایی در مورد خودتان آموختید؟
– برای رفع کاستی های خود چه طرح ها و برنامه هایی دارید؟
منبع: ناشناس
واقعا اطلاعات مفید و لازمی بود..ممنون