نویسنده : آقای دکتر سید جلال یونسی
چکیده:
در این مقاله گروه درمانی به عنوان تکنیک جدید برای ترفیع اعتماد به نفس در میان نوجوانان و جوانان توضیح داده شده است.هدف این روش ایجاد تعادل بین سه منبع تکوین خود است که توسط شونمن(1984، 1981)ابراز شده است.در این مقاله، نحوه اداره چهارده جلسه گروه درمانی و تکالیف مربوطه توصیف شده است.این گروه از تعدادی عضو(6 تا 10 نفر)، تشکیل یافته است که به سیری از خود به دیگران پرداخته و سپس بازگشت به خویشتن دارند.آنها در طول این سفر کوتاه می آموزند که چگونه تعادل درخود را ایجاد کرده و به درجه ای مطلوب از اعتماد به نفس نائل شوند.
واژه های کلید:اعتماد به نفس، گروه درمانی، نوجوانان.
مقدمه:
در مقاله قبل که با عنوان از یونگ تا شونمن(1)ارائه شد به آسیب های روانی در سطح فردی و اجتماعی پرداخته شد.آسیب هایی که از عدم تعادل بین منابع تکوین خود (fles) برمی خاست.راهکاری که از نظریه یونگ می توان داشت، ایجاد تعادل بین قوا و قسمت های مختلف روان و خود است(یونگ، 1960، مدی 1996)که می تواند خود را به سمت وحدت (ytinU) و همگرایی نیروها سوق داده و به نوعی doohfleS (خودیت)نائل گردد.در این مرحله هر چه ما به سمت خودیت پیش رویم، بیشتر به بهداشت روانی و سلامت نزدیک تر می شویم، در حقیقت خدا زمانیکه ما را خلق کرد نفس ما را براساس تعادل بین قوا و قسمتهای مختلف آن آفرید(و نفس و ما سواها:سوگند می خورم به نفس، و آن وجود نیرومند و دانا و حکیمی که آنرا این چنین مرتب خلق کرد و اعضایش را منظم و قوایش را تعدیل کرد-سوره شمس-آیه 7-ترجمه تفسیر المیزان جلد 20).لذا بنیان اولیه خلقت انسان بر بهداشت روانی و سلامت مبتنی بوده است و با گذشت زمان و تعاملات غلط بین نفس و محیط و بین منابع مختلف تکوین خود، بیماری و اختلال عارض می گردد.یکی از راههای ایجاد تعادل در خود و منابع تکوین خود که می توان آنرا در دوره نوجوانی و جوانی(سنین بین حدود 13 تا 22 سالگی)به آسانی اجرا کرد، روان درمانی گروهی است.البته این راهکار را با تغییر جزیی در محتوای جلسات گروهی، قابل اجرا برای سنین مختلف می باشد.نه یونگ و نه شونمن، هیچکدام در اثار خود به راهکار روان درمانی گروهی اشاره نکرده اند ولی مؤلف این مقاله با الهام از نظریات آنان در مورد خود و شخصیت و با بکارگیری تکنیک های شناختی-رفتاری، برنامه این گونه جلسات گروه درمانی را با محتوای خاص تدوین نموده و آن را با هدف افزایش تعادل قوا و قسمتهای مختلف خود و نتیجتا افزایش اعتماد به نفس و خودباوری بین نوجوانان و جوانان پیشنهاد می کند.بعضی از محققین اعتقاد دارند که یونگ مخالف رویکرد گروهی برای درمان بیماران بوده و به تحلیل فردی در درمان اعتقاد داشته است(بلوخ 1988). بهرحال در اینحا با استفاده از بعضی از اصول نظریات یونگ در مورد(1)این مقاله در مجله تاز های روان درمانی(در آخرین شماره)ارائه شده است.
شخصیت و خود به تدوین برنامه جهت اینگونه جلسات روان درمانی گروهی پرداخته شده است.هرچند استفاده از قسمتهایی از یک نظریه مستلزم قبول و بکارگیری تمام قسمتهای یک نظریه نمی باشد.اینگونه جلسات گروهی به عنوان راهکاری عملی در سلسله همایش ها برای
تقویت خودباوری دختران دانش آموز دبیرستانی برای اجرا در دبیرستانهای دخترانه تهران از طرف مولف ارائه شد(بهمن ماه سال 1381-سازمان آموزش و پرورش شهر تهران).
این شیوه روان درمانی گروهی بر دو اصل استوار است:
1-شناسایی منابع تکوین خود(شامل:مقایسه اجتماعیمقایسه با بالاتر از خود و پایین تر از خود، خود مشاهده گری، پسخوراندهای اجتماعی)از طرف افراد شرکت کننده در جلسات روان درمانی گروهی براساس دیدگاه شونمن(1984، 1981).
2-سوق دادن افراد شرکت کننده در جلسات به سمت تعادل در استفاده از منابع تکوین خود با ایجاد آگاهی و تمرکز بیشتر نسبت به تجارب خود فرد و دیگران نسبت به هر یک از این منابع و در نهایت آگاهی گروهی از نتیجه مقایسه این منابع با یکدیگر.
در اینجا صحبت از آگاهی به عنوان کانال اصلاح خود و ایجاد تعادل بین قسمتهای مختلف از این جهت می شود که وجه ممیزه انسان از حیوان، آگاهی از خود و در درجه بالاتر آگاهی از کنشها و چگونگی انجام اعمال خود است که به آن به عنوان فراشناخت تعبیر می شود.این آگاهی ها بوسیله سیستم خودتنظیمی می تواند سرمنشا بسیاری از تغییرات چه مثبت و چه منفی در افراد گردد(ولز 2001).چنانچه این آگاه شدن در قالب پویایی های گروه و با نظارت و هدایت یک روانشناس متخصص و بر طبق برنامه ای صحیح تحقق یابد، تغییرات منفی آن به حداقل ممکن و پایینترین درجه کاهش یافته در حالی که تغییرات مثبت به حداکثر درجه افزایش می یابد.آگاه شدن به میزان استفاده از خودمشاهده گری، به میزان استفاده از مقایسه اجتماعی با دو بازوی پایینتر و بالاتر از خود و پسخوراندهای اجتماعی و آگاهی از مقایسه این منابع با یکدیگر و اثرات آن و انجام تکالیف عملی در این زمینه و با تکیه بر سیستم خود تنظیمی می تواند نتیجه در ایجاد نوعی تعادل در این منابع تکوین خود داده و نهایتا منتهی به درجه ای مطلوب از خودباوری و اعتماد به نفس گردد.
مقررات حاکم بر کل جلسات روان درمانی گروهی جهت تقویت خودباوری:
1-تعداد گروه بدون احتساب مشاور و روانشناس، نباید بیش از 10 نفر و کمتر از 6 نفر باشد(جهت جلوگیری از خصوصی شدن جلسه در صورت غیبت چند نفر و جلوگیری از شلوغ بودن جلسه و این که همه افراد مجال شرکت و اظهار نظر در گروه داشته باشند).
2-هر کسی در در جلسه اول جای خودش را انتخاب و تا آخرین جلسه همواره جای افراد بر اساس همان انتخاب اولیه خواهد بود.در صورت غیبت فرد، جای وی محفوظ است و کسی دیگر حق نشستن در جای وی را ندارد.
3-نشستن در جلسات به صورت دایره وار بوده به گونه ای که برای جلسه قسمت پایین و بالا ایجاد نشود.
4-هیچ کس حق پریدن در میان صحبت کسی دیگر را ندارد.
5-افراد با هدایت و اشاره روانشناس یا مشاور که هماهنگ کننده جلسه است شروع به صحبت می کنند.
6-افراد در جلسه اول در همان آغاز جلسه شروع به معرفی خود می کنند.
7-حق تمسخر و خنده کردن و توهین به دیگری از طرف هیچ یک از اعضای جلسه وجود ندارد و روانشناس و یا مشاور باید از این وضع جلوگیری کند:با هم می خندیم ولی به هم نمی خندیم.
8-موردهای خاص، افرادی که دچار افسردگی شدید و یا دچار اختلال فزون جنبشی هستند و یا موارد خاص دیگر بهتر است در این جلسات حضورنیابند.به طور کلی باید بین اعضای جلسه نوعی تجانس و هارمونی نسبی حاکم باشد.اینگونه نباشد که تمام اعضای جلسه از افراد خجول و کم صحبت و یا تماما از افراد پرحرف انتخاب کنیم(نه همه برون گرا و نه همه درون گرا بلکه طیفی از تمام اینها).بلکه انتخاب باید طوری باشد که جلسه در کل نوعی حالت اعتدالی به خود گرفته و قطبی نشود:از اعتدال در جمع و گروه می توان به اعتدال در خود رسید.
9-جلسات با توجه به تعداد حاضرین بین 90 تا 120 دقیقه طول می کشد-حدود 14- 15 جلسه پیشنهاد می شود جلسات به فاصله یک هفته تشکیل شود.
10-دقت مشاور به تحریفات شناختی که افراد در سخنان خودشان در مورد توصیف خود و دیگران به کار می برند و اصلاح آن در موقع مناسب و در طول جلسه روان درمانی گروهی و اشاره بدانها و اصلاحات مورد نظر در انتهای جلسه در موقع جمع بندی مطالب مطروحه در جلسه.اصلاحات شناختی باعث خاکستری ماندن جو گروه می شود به طوری که کسی بت نمی شود و کسی کاملا طرد نمی گردد(کسی سیاه و کسی سفید نمی شود)خاکستری شدن جو گروه ضمن آنکه سبب تداوم حضور فعال اعضاء در جلسات می شود از بروز انتقالهای
مثبت و یا منفی عضوی با عضو دیگر می تواند جلوگیری کند.همچنین خاکستری شدن جریان تفکر در گروه، ما را زودتر به اهداف جلسات نائل می نماید.تحریفات شناختی عبارتند از:سیاه و سفید فکر کردن، همه یا هیچ فکر کردن، کاربرد تساوی های مطلق گرایانه، باید و نبایدها به صورت غیر معمول و زیاد، مبالغه کردن ها، نتیجه گیری های نامناسب و زودرس داشتن در مورد خود و دیگران.
مشاور به جای قضاوت در مورد گفته های اعضا، تنها با ظرافت خاص به انعکاس گفته ها به گروه می پردازد.این جلسات حتما باید زیر نظر روانشناس و یا مشاور مجرب و تعلیم دیده در زمینه شناخت درمانی و گروه درمانی و آگاه به منبع تکوین خود، تشکیل شود.
11-جلسه باید طوری توسط روانشناس یا مشاور اداره شود که هر کسی حداقل حدود 6 دقیقه بتواند جهت صحبت و اظهار نظر داشته باشد.حدود یک ربع ساعت هم مشاور و یا روانشناس در اخر جلسه به جمع بندی می پردازد و 5 دقیقه در ارتباط با صورت جلسات قبلی صحبت می کند.خود مشاور صورت جلسه مربوط به هر جلسه را می نویسد.
12-جلسات با هدف تعادل بخشیدن به منابع مختلف خود تشکیل می شود و چنانچه این جلسات در میان نوجوانان و جوانان سنین بین 15 تا 20 تشکیل می شود هدف ترجیحا می تواند غالب شدن نسبی(تا حدی)منبع خود مشاهده گری بین سایر منابع باشد(با توجه به نظریه الکا یند و بوئن 1979 در مورد افزایش طبیعی خود مشاهده گری در سنین بالای نوجوانی).
13-شروع جلسات با تکالیف مربوط به خودمشاهده گری است(حدود 3 جلسه)و سپس حدود 3 جلسه در مورد پسخوراندهای اجتماعی است.و حدود سه جلسه مقایسه اجتماعی را داریم.حدود سه جلسه مقایسه منبع خودمشاهده گری با سایر منابع تکوین خود است.جلسات برای تقویت خودباوری با خودمشاهده گری شروع شده و به خودمشاهده گری منتهی می شود (از سیر در انفس به سیر در آفاق و نهایتا بازگشت به خویشتن که مقدمه ای برای شناخت حق و حقیقت است -یا ایها الذین آمنو علیکم انفسکم…..:أی کسانی که ایمان آوردید بر شما باد رعایت خودتان-سوره مائده، آیه 105).
14-جلسات از طرف مشاور یا روانشناس طوری هدایت می شود که اصل محبت و توجه غیر مشروط از طرف تمام اعضای جلسه رعایت شود.کسی اگر انتقاد یا اعتراضی به عمل و رفتار یا گفته کسی دارد براساس اصل جدایی عمل و رفتار فرد از خود فرد، تنها انتقاد به عمل
فرد می کند و نه خود او.خویشتن انسانها در هر حال محترم است تنها عمل و رفتار آنهاست می تواند مورد ارزیابی منفی و یا مثبت قرار گیرد و نه خود آنها.
جلسه اول:
مشاور و یا روانشناس اهداف و نحوه تشکیل جلسات را توضیح داده و مقررات عمومی حاکم در کل جلسات را به اعضای جلسه توضیح می دهد.جلسه اول از دو قسمت تشکیل شده است:
الف-مشارکت در ترسها، امیدها، آرزوها و احساسات و عواطف به صورت گروهی، از اعضای گروه خواسته می شود که جملات ناتمام ذیل را هر یک به نوبت کامل کنند و اعضای گروه می توانند در رابطه با اتمام این جملات توسط هر عضو گروه اظهار نظر کنند.
1-من احساس شادی می کنم زمانیکه……2-من احساس اندوه می کنم زمانیکه……
3-من احساس عصبانیت می کنم زمانیکه…4-من احساس ترس می کنم زمانیکه……..
5-من احساس غرور می کنم زمانیکه…..6-من احساس برتری می کنم زمانیکه……
7-من احساس گناه می کنم زمانیکه…..8-من احساس توانمندی می کنم زمانیکه…
9-من احساس کم توانی می کنم زمانیکه..10-من احساس موفقیت می کنم زمانیکه….
ب-در قسمت دوم جلسه، مشاور یا روانشناس ضمن توضیح منابع تکوین خود از دیدگاه شونمن(1984، 1981)برای اعضاء گروه به طور واضح و یا مثالهای عینی و قابل فهم، برای اعضای گروه تکلیفی جهت انجام در خانه مشخص می کند تا هر یک انجام داده و برای جلسه بعد آورده شود.
برای جلسه بعد حداقل در یک صفحه 4A در مورد خودش، هر کسی می نویسند:
توانمندی ها و نکات مثبت و منفی خویش(اخلاق، خصوصیات، ضعفها و توانمندی های فیزیکی و تحصیلی، قیافه و استعدادها و……..)، در نوشتن این تکلیف فقط فرد خودش را از طریق خودمشاهده گری به تنهایی تصور می کند بدون اینکه خود را از نگاه دیگران و یا در مقایسه با دیگران مد نظر قرار دهد.
جمع بندی جلسه و اعلام اتمام آن توسط مشاور یا روانشناس.
جلسه دوم:
در آغاز جلسه ضمن مرور صورت جلسه قبلی و کارهای انجام شده، مشاور و یا روانشناس از تمام افراد می خواهد که تکالیف خودشان را به نوبت بخوانند(دقت شود در هر جلسه نوبت افراد باید به گونه ای شروع شود و ردیفبندی باید طوری باشد که هر کسی در طول این جلسات به عنوان اولین نفر و آخرین نفر جهت اظهار نظر و خواندن تکلیف خود مجال پیدا کند و همواره شخص و یا اشخاص خاصی شروع کننده اظهار نظرها نباشند.) هر کسی تکلیف خواسته شده را برای اعضای گروه می خواند و دو نفر از اعضای گروه در فرصت حدود 5 دقیقه در مورد تکلیف فرد مورد نظر اظهار نظر می نمایند.
در نهایت جمع بندی از مطالب مطروحه توسط مشاور و یا روانشناس انجام شده و اصلاحات شناختی لازم در مورد سخنان افراد در مورد خود و اظهارنظرهای دیگران از طریق انعکاس سخنان افراد به خودشان صورت می گیرد.این جلسه تکلیفی برای انجام در خانه تعیین نمی گردد.
جلسه سوم:
پس از مرور صورت جلسه قبلی توسط مشاور و یا روانشناس، در قسمت اول جلسه از افراد خواسته می شود:
الف-هر یک از اعضای گروه بر روی یک حالت خاص تمرکز نموده(به طور پنهانی)و سعی می کند آثار آن را در چهره خود نشان دهند(مانند عصبانیت، نگرانی، غم و اندوه، شادی و…..) و سپس از اعضای گروه خواسته می شود تا حدس بزنند که این شخص در چه وضعیت و حالت روحی بسر می برد و دلایلشان را بیان کنند.
ب-در قسمت دوم جلسه مشاور و یا روانشناس به طور واضح و با مثالهای عینی در مورد موضوع الیناسیون(از خود بیگانگی)و ریشه های آن براساس دیدگاه یونگ و شونمن توضیح می دهد که الیناسیون چیست و چه مصداق هایی دارد؟
از طرف روانشناس و یا مشاور جمع بندی جلسه صورت می گیرد و تکلیف برای جلسه بعد تعیین می شود:یک مورد از موارد الیناسیون را که در زندگی خود داشته اید در یک صفحه 4A حداقل نوشته و برای جلسه بعد بیاورید.
جلسه چهارم:
با شروع جلسه، هر یک از اعضای جلسه گزارش در مورد تکلیف خود در مورد الیناسیون می دهند و سپس دو نفر از اعضای گروه در مورد گزارش هر فرد به مدت حدود 5 دقیقه صحبت و اظهار نظر می کنند.
در قسمت دوم جلسه هر کسی یک حادثه و یا تجربه و یا موقعیتی را برای گروه تعریف می کند که در آن احساس افتخار و سربلندی داشته است:شامل داشتن چیزی، اظهار عقیده ای، ایفای نقش و یا انجام کار خاص…..
مشاور و روانشناس در انتها اصلاحات شناختی لازم را انجام داده و جلسه را جمع بندی می کند.تکلیف برای جلسه بعد:
نوشتن حداقل یک صفحه 4A در مورد خود از نگاه دیگران و ارزیابی خود براساس نظرات و قضاوت های دیگران بدون توجه به منبع خودمشاهده گری و بدون مقایسه خود با دیگران تنها براساس شنیده ها و دیده ها از دیگران در مورد خود.
جلسه پنجم:
جلسه با مرور صورت جلسه قبلی و خواندن یک صفحه گزارش در مورد ارزیابی خود به از نگاه دیگران از طرف هر یک از اعضاء و اظهار نظر لازم از طرف دو نفر از اعضای گروه در مورد تکالیف هر عضو شروع می شود.
در قسمت دوم جلسه از هر عضوی خواسته می شود که با بستن چشم خود و قرار گرفتن در حالت xaleR خودش را در مقام یک آدم بزرگ، قهرمان، موفق، هنرمند و یا دانشمند و…. تصور نموده و بیان کند در چه نقشی است و چه احساسی دارد؟
در انتهای جلسه روانشناس و یا مشاور اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضا در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
تکلیف برای جلسه بعد:
از اعضاء خواسته می شود که یک صفحه 4A در مورد خاطرات تلخ خود در مورد ارزیابی و نظرات دیگران در مورد خود و یک صفحه 4A در مورد خاطرات خوش خود در مورد ارزیابی و نظرات دیگران در مورد خود را نوشته برای جلسه بعد بیاورند.
جلسه ششم:
جلسه با مرور صورت جلسه قبلی و خواندن دو صفحه گزارش در مورد خاطرات تلخ و شیرین در مورد نظرات دیگران در رابطه با خود شروع می شود و دو نفر از اعضاء گروه در مورد گزارش های هر عضو اظهار نظر می کنند.توجه شود انتخاب این دو نفرها طوری باید صورت گیرد که تمام اعضاء حداقل در طول این جلسات دو بار بتوانند درمورد گزارش ها و گفته های دیگر اعضای گروه اظهار نظر کنند بگونه ای که همه در این گونه اظهار نظرها مشارکت کنند.
در قسمت دوم جلسه، هر کسی یک مورد از کارهای خوبی که در طول سال گذشته انجام داده است بیان می کند و اعضای گروه به وی نمره ای بین 10 تا 20 در رابطه با ارزیابی کار انجام شده می دهند و کسی که بالاترین نمره را از گروه گرفته است برنده مسابقه شناخته می شود.در انتهای جلسه روانشناس و یا مشاور اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
جلسه هفتم:
جلسه با مرور صورت جلسه قبلی شروع شده و مفهوم چشم و هم چشمی توسط روانشناس در قالب مقایسه اجتماعی توضیح داده می شود.سپس از افراد خواسته می شود که خودشان را با بهترین کسی که می شناسند مقایسه نموده و کاستی ها و توانمندی های خود را بیان کنند.در مرحله بعد دو نفر از اعضای گروه مانند جلسات قبل در مورد صحبتهای هر عضو اظهار نظر می کنند.
در قسمت دوم جلسه معیارها برای دوستیابی و انتخاب بهترین دوست از طرف هر عضو ابراز می گردد و یک نفر از اعضای گروه می تواند در مقابل اظهارات وی نظرات خودش را بیان کنند.در پایان جلسه روان شناس و یا مشاور در صورت ضرورت اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
تکلیف برای جلسه بعد:
تصور یک فرد بالاتر از خود و مقایسه خود با وی و نوشتن حداقل یک صفحه 4A در مورد این مقایسه و تصور یک فرد پایینتر از خود و مقایسه خود با وی و نوشتن حداقل یک صفحه 4A در مورد این مقایسه و آوردن برای جلسه بعد مقایسه شامل توانمندی ها، ضعفها، استعدادها و خصوصیات فیزیکی و غیر فیزیکی و….می باشد.
جلسه هشتم:
جلسه با مرور صورت جلسه قبلی آغاز می شود.سپس هر یک از اعضاء تکلیف خود را ارائه داده و دو نفر از اعضای گروه در مورد مطالب ارائه شده از طرف هر کسی اظهارنظر می کنند.در قسمت دوم جلسه مشاور از هر یک از اعضا سؤال می کند.در مقایسه خود با دیگران در کدام قسمت دچار ناراحتی شدید:در مقایسه با فردی بالاتر از خود؟و یا در مقایسه با فردی پایینتر از خود؟و چرا؟در کدام نوع مقایسه احساس راحتی بیشتری داشتید و چرا؟
در قسمت پایانی جلسه روانشناس و یا مشاور در صورت لزوم اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
جلسه نهم:
جلسه با بازی نقش yalP eloR شروع می شود.هر کسی خودش را در مقام یک هنرمند، قهرمان، دانشمند و یا فردی بزرگ و مشهور می بیند و 2 نفر از اعضای گروه از وی مصاحبه ای را در جمع گروه انجام می دهند و سؤالاتی را از وی می کنند.سؤالاتی مانند:ضمن معرفی خود بگویید شما تا به حال چه کارهایی را انجام داده اید؟چه کارهایی را دوست دارید انجام دهید؟مردم در مورد شما چه فکرهایی می کنند؟آنچه مردم در مورد شما فکر می کنند تا چه حد درست است و صحت دارد؟آرزوها و ایده آل های شما چه هستند؟
این بازی نقش توسط همه اعضای گروه انجام می شود.
هر کسی خاطره ای از خود و یا دیگران(پدر، مادر، برادر، فامیل، بستگان، آشنایان و دوستان) در مورد مقایسه با فردی بالاتر و پایینتر از خود برای گروه تعریف می کند.
در انتهای جلسه روانشناس و یا مشاور در صورت ضرورت اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
تکلیف برای جلسه بعد:
تا به حال سه منبع تکوین خود مورد بررسی قرار گرفت و تکالیفی در مورد این سه منبع انجام شد، هر یک از اعضاء حداقل یک صفحه 4A در مورد این که در استفاده از این سه منبع با کدام منبع راحتتر بودید؟و چرا؟در رابطه با کدامیک از این منابع تکوین خود انس بیشتری داشتید؟و چرا؟بنویسند و برای جلسه بعد بیاورند.
جلسه دهم:
در ابتدا صورت جلسه قبل در گروه مرور شده و سپس هر یک از اعضاء تکلیف انجام شده خود را ارائه میدهد و سپس دو نفر از اعضا در مورد اظهارات هر عضو سخن می گویند.در قسمت دوم جلسه شیوه ای جدید شروع می شود و آن پیوند موضوعات مطروحه در جلسه گروه با مسائل و موضوعات مطرح جامعه است.در مقاله قبل(یونسی 1381)گفته شد که از آسیبهای مطرح در جامعه ما افزایش شدید استفاده از منبع مقایسه اجتماعی(آنهم بیشتر مقایسه با بالاتر از خود)در بین آحاد مردم ایران است که سبب کاهش اعتماد به نفس عمومی شده است.لذا موضوعاتی مثل ازدواج و نحوه آن، موضوع تب داغ کنکور در جامعه و موضوع هنجارشکنی ها در جنبه های اخلاقی، اجتماعی که در بین افرادی از جامعه جریان دارد می تواند در این جلسات مطرح شود:
الف-ازدواج و نقش مقایسه اجتماعی در آن-هر کسی از اعضای گروه نظرات خودش در مورد ازدواج و نحوه آن، معیارها برای ازدواج، مراسم های ازدواج و مخارج آن بیان می کند و اینکه این موارد تا چه اندازه تحت تاثیر خودمشاهده گری و تا چه اندازه تحت تاثیر چشم و هم چشمی هاست؟
ب-و یا بحث در مورد تب داغ کنکور-این تب نشئت گرفته از چیست؟مقایسه اجتماعی و یا خودمشاهده گری؟و چقدر افراد دوست دارند برای علم و یا کار وارد این رقابت سنگین شوند؟گروه در این زمینه ها اظهار نظر کند.
در آخر جلسه روانشناس و یا مشاور در صورت ضرورت اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
جلسه یازدهم:
با مرور بر صورت جلسات قبلی، هر یک از اعضای گروه در مورد نقش مقایسه اجتماعی در زندگی پدر و مادر خود، خانواده، عمه، خاله، دایی و یا آشنایان و دوستان با ذکر مثال توضیح می دهد.هر کسی یک مورد از بستگان خودش را بیان می کند.گروه با توجه به وقت جلسه می تواند در مورد این اظهارات، صحبت کند.
در قسمت دوم جلسه هر کسی بیان می کند که مقایسه اجتماعی در مقایسه با سایر منابع تکوین خود چه درصدی از زندگی خصوصی اش را تحت تاثیر قرار داده است و چرا؟
روانشناس و یا مشاور در صورت ضرورت اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد خودشان و دیگر عضوها انجام داده و در پایان جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
تکلیف برای جلسه بعد:هر یک از اعضای گروه در نمودارهایی به شکل دایره میزان استفاده از هر یک از منابع تکوین خود:خودمشاهده گری، مقایسه اجتماعی، پسخوراندهای اجتماعی را در زندگی روزمره دو نفر از بستگان و آشنایان خود درصدگذاری کرده و به جلسه بعد بیاورد. بهتر است رنگهای خاصی برای هر یک از این منابع اعلام شود تا در ترسیم همه متحدالشکل عمل کنند.
جلسه دوازدهم:
جلسه با مرور صورت جلسات قبلی شروع شده و هر کسی گزارشی از تکلیف خود را ارائه می دهد(دایره ها را با دلیل به سایر اعضای گروه نشان می دهد)گروه طبق روال قبلی حق اظهار نظر در رابطه تکالیف هر یک از اعضا دارد.
در قسمت دوم جلسه هر کسی در گروه به طور منظم در رابطه با سایر اعضا گروه(9 نفر دیگر)درصدگذاری در مورد میزان استفاده از منابع سه گانه تکوین خود می نماید.این درصدگذاری در دایره هایی قرار می گیرد که هر کسی در رابطه با سایر اعضا با دلیل ترسیم می کند و دلایل خود را بیان می کند.
مشاور یا روانشناس این درصدگذاری ها را یادداشت می کند و جلسه را با جمع بندی تمام می کند.
جلسه سیزدهم:
جلسه با مرور صورت جلسات قبلی شروع شده و سپس از هر یک از اعضای جلسه خواسته می شود که نظرات خویش را در رابطه با درصدگذاری های سایر اعضا در مورد میزان استفاده از منابع تکوین خودش بیان کند(نظرات در رد و یا قبول درصدگذاری های جلسه قبل با دلایل).
در قسمت دوم جلسه، مشاور و یا روانشناس از هر یک از اعضا می خواهد که میزان اعتماد به نفس سایر اعضاء را در نمره ای بین 10 تا 20 با دلایل مشخص کنند.(نمره 10 پایینترین میزان اعتماد به نفس و نمره 20 بالاترین میزان).
روانشناس و یا مشاور در صورت ضرورت اصلاحات لازم شناختی را در مورد گفته های اعضاء در مورد دیگر عضوها انجام داده و در پایان جمع بندی جلسه را انجام می دهد.
تکلیف برای جلسه بعد:هر یک از اعضاء در حداقل یک صفحه در مورد راههای افزایش اعتماد به نفس و خودباوری نوشته و در جلسه بعد ارائه می دهد.
جلسه چهاردهم:
پس از مرور صورت جلسات قبلی و کارها و تکالیف انجام شده در این جلسات توسط روانشناس، هر یک از اعضای گروه گزارشی از تکلیف داده شده را در مورد راهکارهای افزایش خودباوری ارائه می دهد و سایر اعضا به ترتیب جلسات قبل در این مورد اظهارنظر می کنند.
در قسمت دوم جلسات هر یک از اعضای گروه نظر خودش را در رابطه با کل جلسات قبلی از نظر مفید بودن و یا نبودن با دلایل بیان می کند.همچنین از تمام اعضاء خواسته می شود تا راههای پربارشدن و مفیدتر شدن هر چه بیشتر جلسات را بیان کنند.اگر اکثریت گروه مایل به ادامه جلسات هستند گروه باید موضوعات مورد بحث در جلسات بعدی را در این مقطع مشخص کند.
موارد فوق نمونه ای از جلسات برای افزایش خودباوری در نوجوانان و جوانان است.البته روانشناسان و مشاوران و دست اندرکاران تعلیم و تربیت می تواند در این چهارچوب پیشنهادی، محتوای جلسات را براساس نیازها و شرایط تغییر داده و محتواهایی دیگر انتخاب کنند.
منابع:
1.یونسی، جلال(1381).از یونگ تا شونمن:دیدگاهی نو در آسیب شناسی روانی در سطح فردی و اجتماعی. فصلنامه تازه های رواندرمانی.(در حال انتشار).
2.طباطبایی، علامه محمد حسین(1362).ترجمه تفسیر المیزان جلد 20.انتشارات امیرکبیر.